والدین به فرآیند رشد ارتباطی و کلامی کودک توجه نمایند - وبسایت دانشجویی

دکتر هوشنگ دادگر در گفت و گو با خبرنگاران، درباره اختلال اتیسم اظهار کرد: اتیسم یک اختلال و طیف بوده و بیماری نیست و به عنوان اختلالات طیف اتیسم معرفی می گردد و این اختلال از لحاظ علائم و شدت طیف وسیعی دارد.

وی اضافه نمود:طبق یک تعریف ساده علمی اتیسم اختلال رشدی- عصبی است که با نقص در تعامل اجتماعی و ارتباط همراه با حرکت های کلیشه ای و محدودیت های علایق تعریف می گردد و طبق این علائم می توان گفت که فرد معیارهای لازم برای اختلال اتیسم را داراست.

دادگر با بیان اینکه عموما تشخیص این اختلال رشدی باید در دوران رشد اتفاق بیفتد، اضافه نمود: در سال های گذشته سن تشخیص اختلال طیف اتیسم بالای 30 ماهگی بود اما اکنون با توجه به علائمی که در تعریف این اختلال درنظر گرفته می گردد می توان ادعا کرد که گروه بیشتری از بچه ها اتیسم علائم را از بدو تولد دارند، هرچند ممکن است در سنین پایین تر این اختلال خیلی قابل تشخیص و شناسایی نباشد به این علت که علائم خیلی محسوس نبوده و ممکن است با یکسری رفتارهای رشدی بچه ها اشتباه گرفته گردد.

این متخصص و پژوهشگر اتیسم ادامه داد: درصدی از بچه ها اتیسم ممکن است رشد طبیعی خود را داشته باشند و بعد از 18 تا 20 ماهگی پسرفتی را در رشد زبان نشان دهند و به مرور آن لغت هایی که به کار می بردند را دیگر استفاده ننمایند و زمانی که علائم و شرایط کودک به دقت آنالیز گردد پزشک به سمت تشخیص اتیسم خواهد رفت.

وی با بیان اینکه تشخیص اختلال اتیسم می تواند در سنین پایین تر اتفاق بیفتد هرچند گروهی ممکن است که برخی از علایم را در سنین بالاتر از 18 ماهگی و گاها 20 تا 25 ماهگی علائم را نشان دهند که قبل از آن یک دوره رشد طبیعی را داشتند گفت: در گام اول والدین با نگرانی درباره تاخیر زبانی، صحبت نکردن بچه ها، اهمیت ندادن به صداهای اطراف و عدم واکنش به این صداها با وجود شنوایی نرمال کودک و ضعیف بودن واکنش های عاطفی کودک نسبت به پدیدهای اطراف برای درمان به پزشک مراجعه می نمایند.

دادگر با بیان اینکه بیشترین نگرانی والدین در هنگام مراجعه اول درباره تاخیر زبانی یا صحبت نکردن کودک است، عنوان کرد: بعد از نخستین مراجعه و آنالیز علائم پزشک ممکن است در کنار این تاخیر زبانی، یک نقص اصلی در حوزه ارتباط را مشاهده کند و بعد از تعیین شدن نقص ارتباطی در کودک با آنالیز دقیق تر رفتارها و تکمیل پرسشنامه هایی توسط والدین و احتمالا گزارش وجود یکسری رفتارهای کلیشه ای مثل بال بال زدن ها، حرکت های تکراری در دست و الگوی خاص بازی و تایید معیارهای اصلی و جزئی تشخیص پزشک بر این مبنا باشد که کودک دارای اختلال اتیسم است.

این متخصص و پژوهشگر اتیسم اظهار داشت: اتیسم تست تشخیص آزمایشگاهی ندارد که با انجام آزمایش خون و بالا و پایین شدن بیومارکر خاصی اختلال اتیسم تعیین می گردد یا ممکن است با انجام آزمایش نورولوژیکی مانند دریافت نوار مغز پزشک تشخیص دهد که کودک دارای اتیسم است.

دادگر با بیان اینکه شناسایی و تشیخص اتیسم صرفا براساس یک مجموعه علائم رفتاری انجام می گردد، توضیح داد: وقتی کودک یک مجموعه علائم را از لحاظ ضعف ارتباط، تعاملات و ضعف در پدیده های عاطفی همراه با رفتارهای کلیشه ای داشته باشد این کودک تشخیص اتیسم را می گیرد.

وی اضافه نمود: اتیسم اختلالی است که می تواند با برخی از اختلالات دیگر مثل بیش فعالی، اختلالات پردازش حسی و حتی در برخی از افراد با عقب ماندگی ذهنی همپوشانی داشته باشد و تشخیص دقیق تر آن احتیاجمند آنالیز ابعاد چندگانه رشدی است که باید انجام سپس براساس آن تشخیص قطعی در حوزه اتیسم داده گردد.

عضو کمیته علمی اتیسم وزارت بهداشت اظهار داشت: متاسفانه طبق گزارشات و پژوهش های داخلی و خارجی در جهان و ایران میزان شیوع این اختلال درحال افزایش است به طوریکه در برخی از مطالعات گاهاچی یک در پنجاه نفر گزارش می گردد، بدان معنا که به ازای هر 50 کودک یک کودک می تواند تشخیص اتیسم بگیرد بنابراین در شرایط فعلی و با توجه به این افزایش شیوع ضروری است خانواده ها رشد یا فرآیند رشدی کودک خود را همیشه پایش نمایند چراکه شناسایی زودتر این اختلال می تواند درمان بهتر، مناسب تر و گاه کامل تری داشته باشد.

وی با بیان اینکه اتیسم یک اختلال طیف است، اضافه نمود: در اختلال طیف اتیسم شدید، علائم شدیدتر و پیچیده تر و در اختلال طیف اتیسم خفیف، علائم سبک تر و پیچیدگی کمتر وجود دارد؛ در اختلال طیف اتیسم شدیدتر معمولا رویدادی هم دیده می گردد یعنی ممکن است کودک اتیسمی علائمی مانند تشنج یا اختلالات متابولیک را نیز داشته باشد و در اختلالات طیف سطح خفیف معمولا علائم محدود در حوزه ارتباط مشاهده می گردد.

دادگر با بیان اینکه ویژگی های اتیسم منحصربفرد است و ویژگی ها و علائم آن می تواند از نظر شدت در بچه ها متفاوت باشد، گفت: دو دیدگاه درباره علت افزایش شیوع اتیسم در جهان وجود دارد؛ یک نگاه این است که تشخیص این اختلال نسبت به گذشته آسان تر و ساده تر شده و علائم آن بازتر از قبل است بنابراین گروهی اعتقاد دارند بخش کوچکی از این افزایش به خاطر این است که اتیسم اکنون راحت تر تشخیص داده می گردد اما در سال های اخیر این نگاه ضعیف تر شده و به نظر می رسد این افزایش شیوع واقعی تر از آن است که فقط به تشخیص ساده تر مربوط گردد.

دادگر با بیان اینکه علت تعیینی برای اتیسم وجود ندارد و علل بروز آن بیشتر به صورت فرضیه مطرح شده است، اضافه نمود: فرضیاتی درباره افزایش شیوع اتیسم بیان می گردد که شاید آلودگی زیست محیطی و صنعتی در گذر زمان که در دهه های گذشته توانستند تغییراتی را در بیان ژنی افراد یا در ژنوم آنها ایجاد نمایند و باعث افزایش اختلال اتیسم شوند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه اکثریت مطالعات و پژوهش ها در زمینه علت شناسی اختلال اتیسم معتقدند که عوامل ژنتیکی نقش بارزتر و برجسته تری در این اختلال دارند اما علت آن هنوز به طور دقیق تعیین نیست، ادامه داد:درمان ها و روینمودهای درمانی متفاوتی برای اتیسم وجود دارد و طبیعتا تعدادی از این بچه ها به واسطه مسائل پزشکی احتیاج به درمان های دارویی خواهند داشت؛ به طور مثال ممکن است که یک کودک اتیسم به علت تشنج یا مسائل متابولیک احتیاجمند مداخلات پزشک باشد و یا برخی از این بچه ها مسائل رفتاری جدی دارند که در این مورد نیز مداخلات دارویی می تواند یاری نماینده باشد.

وی با بیان اینکه مهمترین بخش درمان اختلال اتیسم اقدامات توانبخشی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و بازی درمانی است و در حوزه آموزش احتیاج به مداخلات روانشناسان دارد، اظهار داشت: به واسطه انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر ثابت شده است که مداخلات در این سنین اثربخشی بهتری در حوزه آموزش و شکل گیری رفتار دارند بنابراین اگر اتیسم زودتر یا بهنگام تشخیص داده گردد معمولا راندمان درمان بهتر خواهد شد.

عضو کمیته علمی اتیسم وزارت بهداشت اظهار داشت: درمان در بچه ها اتیسم، وابسته به شدت مشکل و زمان تشخیص است و هرچه این اختلال خفیف تر بوده و زودتر تشخیص داده گردد، درمان کامل تری خواهد داشت و هرچه دیرتر تشخیص داده گردد یا اینکه کودکی که مراجعه می نماید در طیف اتیسم شدید قرار گیرد، بازدهی درمان کمتر خواهد بود.

وی تاکید نمود: روینمودهای درمانی در کودکی که تشخیص اختلال طیف اتیسم شدید می گیرد، باید نگاه حمایتی وجود داشته باشد، بدان معنا که درمان ها و مداخلات بعد از مدتی باید به سمت این برود که سیستم حمایتی برای بچه ها مناسب سازی گردد چراکه وقتی اختلالات طیف اتیسم شدیدتر است درمان قطعی پیش بینی نشده و به واسطه همین انتظار ضعیف درمان باید سیستم های حمایتی طراحی و راه اندازی شوند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در فرآیند رشدی والدین باید همان اندازه که به افزایش قد و وزن کودک در پایش های رشدی حساس هستند به فرآیند رشد ارتباطی و کلامی کودک نیز توجه نمایند، گفت: والدین باید در هنگام مشاهده تاخیر زبانی بچه ها سریع به مراکز درمانی مراجعه نمایند البته این بدان معنا نیست که هر تاخیر زبانی نشان دهنده اتیسم است اما هر تاخیر زبانی می تواند علامت و خطر جدی برای این باشد که رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

دادگر اضافه نمود: تشخیص اتیسم می تواند در قالب کار تیمی توسط روانپزشک، گفتاردرمان،کاردرمان و روانشناس یا در قالب مراجعه فردی به یک روانپزشک کودک یا متخصص مغز و اعصاب کودک انجام گردد و یا حتی ممکن است که والدین به گفتاردرمان برای تاخیر زبانی و گفتار مراجعه نمایند و او با توجه به علائم دیگر کودک را برای تشخیص قطعی تری به پزشک ارجاع دهد.

وی با بیان اینکه بعد از تشخیص درمان دارویی صرفا برای برخی از علائم و مسائل رفتاری تجویز می گردد، ادامه داد: عمدتا خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی نخستین پایه کار است تا در سطح ارتباطی کودک بهبود یافته و فرآیند کلام را بهتر کسب کند و در این صورت مسائل رفتاری نیز کمتر خواهد شد چراکه کودک می تواند با جهانی بیرون ارتباط برقرار نموده و احتیاجهای خود را بیان کند و اگر فرآیند کلامی و ارتباطی آن بهتر نگردد کودک برای بیان اعتراضات و خواسته های خود از رفتارهای غیرطبیعی مثل جیغ زدن، پا کوبیدن و حتی الگوهای پرخاشگری استفاده می نماید که این رفتارها بعد از مدتی پایدار می شوند و حذف این رفتارها زمان بر بوده و جهت درمان را طولانی تر نموده و در برخی مواقع نیز منحرف می نماید.

دادگر تاکید نمود: به محض اینکه والدین علائمی را در کودک مشاهده کردند که به نظر می رسد احتیاج است مورد آنالیز قرار گیرد سریعا به مراکز درمانی مراجعه نمایند و بعد از تشخیص و آغاز فرآیند درمان اگر احتیاج به مداخلات دارویی داشته باشد پزشک تجویز نموده و همزمان با مصرف دارو باید خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی را طی کند و با توجه به احتیاج کودک این فرآیند درمان مناسب سازی می گردد.

وی با بیان اینکه تشخیص اتیسم بیشتر در سنین پایین تر و در زمان رشد کودک انجام می گردد، اضافه نمود: در یک دهه قبل تشخیص اتیسم در 4 سالگی انجام می شد و اکنون سن تشخیص پایین تر آمده که این امر به علت ارائه آموزش های لازم به شبکه های بهداشتی و ایجاد حساسیت در افرادی است که پایش های رشدی را آنالیز می نمایند و در مراکز بهداشت غربالگری اولیه را انجام می دهند و اگر کودکی در خطر باشد ارجاع داده می گردد.

دادگر با بیان اینکه خانواده ها می توانند از برخی از علائم حتی در سنین زیر یک سال نسبت به اتیسم احساس خطر نمایند، گفت: خانواده باید بداند اگر کودکی در زیر یک سال به اسم خودش واکنش نشان نمی دهد، برای برطرف احتیاجهای خود از اشارات حرکتی استفاده نمی نماید و اگر برخی از حرکات و کارهای والدین را تقلید نمی نماید این کودک می تواند در خطر بوده و بهتر است که به مراکز درمانی مراجعه نمایند و مجموع این علائم هر چه بیشتر باشد این کودک در خطر بیشتری است.

این متخصص و پژوهشگر حوزه اتیسم اظهار داشت: در گام نخست باید والدین حساسیت خود را نسبت به اتیسم بالا ببرند و عاملی که مانع این کار می گردد، این است که هنوز نگاه سنتی به برخی از پدیده ها وجود دارد؛ به عنوان مثال در بسیاری از موارد تاخیر زبانی در کودک مشاهده می گردد و کودک با وجود اینکه 20 یا 22 ماهه است هنوز حرف نمی زند و کلمه ای را بیان نمی نماید و والدین با این نگاه سنتی که در خانواده پدری همه دیر حرف زدند، به مراکز درمانی مراجعه نمی نمایند و باید یادمان باشد ماهیت اختلالات نسبت به دهه های گذشته فرق نموده و در گذشته میزان شیوع اتیسم به این شکل نبوده و اگر کودکی که ما اکنون با آن برخورد داریم و دیر حرف می زند ممکن است این دیر حرف زدن نشانه ای از خطر جدی تر باشد و با یک آنالیز ساده و درمان زودهنگام می توانیم کودکمان را از خطر جدی محفوظ کنیم.

دادگر با بیان اینکه آوریل ماه آگاهی از اتیسم بوده و روز دوم این ماه به عنوان آگاهی از اختلال طیف اتیسم در جهان معرفی شده است، اضافه نمود: این آگاهی دوبُعدی بوده و یک بُعد آگاهی به معنای این است که اگر نسبت به یک پدیده اطلاعات داشته باشیم در صورت مواجهه با آن زودتر مراجعه می کنیم؛ به عنوان مثال آگاهی افراد درباره علائم سرطان وقتی بالاتر است با بروز نخستین علامت شک نموده و به پزشک مراجعه می نمایند و این آگاهی به تشخیص زودهنگام یاری نموده است.

وی با بیان اینکه بُعد دیگر آگاهی به این صورت است که کودک اتیسم چه ویژگی هایی دارد و باید چگونه با آن برخورد گردد، عنوان کرد: هر چه آگاهی افراد درباره اتیسم بالاتر رود نحوه برخورد با این اختلال راحت تر بوده و یک یاری به خانواده آن کودک است، متاسفانه به واسطه اینکه این آگاهی پایین تر است حتی حلقه اول فامیل نیز برخوردهای نامناسبی را با والدین دارند و این برخوردهای نامناسب باعث می گردد ارتباط گیری خود خانواده که احتیاجمند حمایت های عاطفی حلقه فامیل بودند، از بین برود.

دادگر اظهار داشت: شلوغ کاری و برپا کردن آشوب توسط کودک در یک دورهمی فامیلی کودک ناشی از ضعف تربیتی نیست و گوشزد کردن این موضوع به والدین برای تربیت درست بار عاطفی زیادی روی دوش آنها قرار می دهد و باعث می گردد خانواده در برخوردها و دورهمی های بعدی که می تواند یک منبع انرژی و انگیزه برای درمان باشدگ شرکت نکند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر افزایش آگاهی درباره اتیسم و نحوه رفتار با این بچه ها بیان کرد: اگر میزان آگاهی درباره اتیسم و رفتار بچه ها اتیسم افزایش پیدا کند تعیین می گردد که این ویژگی کودک اتیسم است و ناشی از این نیست که کودک رفتار بد دارد و اقوام و اطرافیان رفتار صحیح تری خواهند داشت در غیر این صورت به خاطر ضعف آگاهی این بچه ها در محیط خانواده ایزوله و محبوس می شوند.