هیچ مرکز تحقیقاتی برای ارائه بذر سالم بادام زمینی نداریم، هدفی که برای محقق بدون حامی به آرزو تبدیل شده است - وبسایت دانشجویی

گروه استان های خبرگزاری خبرنگاران- داوود دهقانی محمودآباد؛ کشور ایران به واسطه وسعت زیاد، ظرفیت های فراوانی در بخش های مختلف از جمله کشاورزی دارد به طوری که شاهد طبیعت چهار فصل در آن هستیم.

فراوری و اصلاح بذر یکی از پروژه های مهم بخش کشاورزی کشور بوده که دانشگاه آزاد اسلامی در واحدهای مختلف با رویکرد حل مسئله به آن ورود نموده است.

گیاهی که حدود 200 سال در گیلان کاشته می شود مرکزی برای ارائه بذر سالم ندارد

محمد نقی صفرزاده عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان و واحد رشت و مسئول هسته فناور فراوری و اصلاح بذر گیاهان زراعی مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت است. خبرنگار خبرنگاران به همین مناسبت درباره فعالیت های این هسته فناور در زمینه فراوری و اصلاح بذر گیاهان زراعی با وی در محور بذر بادام زمینی تبادل نظر نموده است که در زیر می خوانیم.

خبرنگاران: در خصوص رشته تحصیلی و رشته ای که تدریس می کنید شرح دهید.

صفرزاده: رشته تحصیلی بنده دکتری زراعت گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی است و دانشیار پایه 21 هستم و 21 سال سابقه هیئت علمی دارم.

خبرنگاران: در خصوص طرح تحقیقاتی که شما بر روی آن فعالیت و پژوهش دارید شرح دهید.

صفرزاده: از سال 70 تا 74 دوره کارشناسی زراعت و اصلاح نباتات می خواندم و در کنار تحصیل بادام زمینی در زمینی که متعلق به خودم بود، کشت می کردم یعنی بعد از گذشت سه سال تحصیل در این رشته از سال 73 کشت بادام زمینی در زمین را شروع کردم. به عبارتی از سال 73 و از دوران تحصیل در مقطع کارشناسی و ارشد تا الان کار تخصصی من بادام زمینی است و به جرئت می توان گفت تنها کسی در کشور هستم که حدود 25 سال است روی بادام زمینی کار پژوهشی و تحقیقاتی می کنم.

خبرنگاران: این محصول بیشتر در کدام مناطق از استان گیلان کاشته می شود؟

صفرزاده: در شهرهای آستانه اشرفیه، قسمتی از تالش و بندر انزلی و صومعه سرا کشت می شود.

خبرنگاران: پایلوت کشت این محصول و اقداماتی که انجام می دهید در شهرستان آستانه اشرفیه است؟

صفرزاده: بله.

خبرنگاران: در این زمینه آیا مقاله پژوهشی هم داشته اید؟

صفرزاده: بله 95 درصد مقالات من در خصوص بادام زمینی است، سرانجام نامه های ارشد و دکتری بنده روی بادام زمینی است. هرجا که صحبت بادام زمینی می شود، حتی در وزارت جهاد کشاورزی هم من را می شناسند. در این زمینه به جرئت می توانم ادعا کنم که در موضوع دانه های روغنی و به ویژه بادام زمینی، رفرنس و مرجع به من برمی شود.

خبرنگاران: در این رابطه صاحب عنوان هم هستید؟

صفرزاده: از طرف سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان دو بار به عنوان محقق برتر بادام زمینی معرفی شدم. رساله دکتری خود در علوم تحقیقات تهران را روی بادام زمینی کار و سال 86 با نمره 20 دفاع کردم. به طور کلی رساله دکتری دو نفر در علوم تحقیقات تهران 20 شده است، یکی دکتر اردکانی و دیگری هم بنده در گروه زراعت.

خبرنگاران: به عبارتی عمر پژوهشی شما صرف تحقیق در خصوص بادام زمینی شده است؟

صفرزاده: بله.

خبرنگاران: چه عاملی باعث شد به سمت اصلاح بذر بادام زمینی بروید؟

صفرزاده: ابتدا باید چشم اندازی از کشت این محصول برای شما نقل کنم؛ استان گیلان تقریباً بیشترین سطح زیر کشت بادام زمینی را در کشور دارد؛ البته اکنون در استان های دیگر هم بادام زمینی کشت می نمایند که با من در ارتباط هستند.

یکی از محصولاتی که شرکت توسعه کشت دانه های روغنی در مناطق دیگر کشور در حال گسترش آن است بادام زمینی به عنوان یک دانه روغنی فوق العاده خوب است و اما انگیزه ای که بنده به سمت اصلاح این محصول رفتم از این قرار است که؛ سال 87 طرحی ملی در قالب آنالیز 110 رقم بادام زمینی در استان گیلان برای وزارت جهاد کشاورزی انجام دادم، آن سال همه روستاهای منطقه را سرکشی کردم و دیدم بیماری هایی در منطقه در حال گسترش است و با خیلی از کشاورزها که صحبت کردم، متوجه شدم بخشی از این موضوع برمی شود به اینکه هیچ مرکزی نیست که کشاورزان از آنجا بذر سالم تهیه نمایند؛ بنابراین هر سال بذری که خودشان فراوری می نمایند را برای کاشت استفاده می نمایند.

خبرنگاران: اینکه بذر فراوریی خود را کشت نمایند چه اشکالی دارد؟

صفرزاده: بادام زمینی جزء گیاهانی است که اگر چند سال در یک زمین به صورت مداوم کشت شود، کم کم آلودگی و بیماری هایی در آن مزرعه به وجود می آید که این بیماری ها در بذرهایی که فراوری می شود، از این سال به سال بعد منتقل می شود. کمااینکه الان بذرهایی که از استان گیلان به استان های دیگر می برند، خیلی از اینها آلودگی دارد و علائم بیماری هایی که در استان گیلان دیده می شود در آن استان ها هم مشاهده می شود.

خبرنگاران: و شما در این راستا چه اقدامی انجام دادید؟

صفرزاده: تقریباً از پنج سال پیش فراوری بذر سالم را شروع نموده ام تا جلو انتقال این بیماری ها گرفته شود، از طرف دیگر به دلیل اینکه در 10 سال اخیر شرایط آب و هوا تغییر پیدا نموده و به دلیل خشکسالی هایی که پیش آمده، خیلی از بذرهایی که سال جاری برداشت نموده و سال بعد آنها را می کارند، بذرها سبز نمی شود. برای مثال در یک هکتار چیزی حدود 60 تا 70 کیلو بذر باید بکارید. از این مقدار یک چیزی حدود 50 درصد یا حدود 30 کیلو بذر سبز نمی شود. همین مسئله هزینه زیادی را روی دست کشاورز می گذارد؛ زیرا بذر بادام زمینی خیلی گران است، مثلاً سال جاری کیلویی 50 هزار تومان برای کاشت بود؛ بنابراین کشاورز هزینه زیادی را همان ابتدای کار بابت سبزنشدن بذرهای کاشته شده متحمل می شود.

با این تفاسیر تصمیم گرفتیم بذرهایی فراوری کنیم که سالم بوده و آلوده نباشد؛ زیرا آلودگی به بیماری، مشکل دیگری هم به وجود می آورد که ممکن است آلودگی آفلاتوکسین(سم قارچی طبیعی) ایجاد کند که خود آن هم یک سمّ خطرناک است که وقتی انسان از آن تغذیه کند، می تواند عوارض کبدی در شخص ایجاد نموده و به تدریج باعث مرگ شود؛ بنابراین تصمیم گرفتیم بذر سالمی فراوری کنیم که فاقد هرگونه آلودگی و بیماری بوده از طرف دیگر قدرت سبزشدن بالا داشته باشد. یعنی ادعا می کنیم از هر 100 عدد بذر فراوریی ما که کاشته شود، چیزی حدود 90 تا 95 عدد از آنها سبز می شود و در مقیاس هکتار اگر برای مثال 60 کیلو بذر کاشته شود، چیزی حدود 55 کیلو از آنها سبز خواهد شد.

خبرنگاران: گفتید که بذرها پس از مدتی که کاشته می شود دچار آفت می شوند، چگونه این بذرها را آفت شناسی نموده و آنها را اصلاح و از این آفت ها تصفیه می کنید؟

صفرزاده: برای فراوری بذر سالم زمینی را انتخاب کردیم که آلودگی به این بیماری و آفت را ندارد، بعد با نظارت پیوسته به محض مشاهده بوته های آلوده، آنها را معدوم نموده و اجازه رشد به آنها نمی دهیم، یک سری مراقبت های خاص در فراوری این بذر به کار گرفته می شود که همه اینها بر اساس دستورالعمل های سازمان جهانی بذر است، یعنی برای فراوری بذر باید استانداردهای این سازمان را رعایت کنید.

خبرنگاران: به عبارتی بر اساس گفته های شما روش فراوری بذر بادام زمینی با روش فراوری خود این محصول متفاوت است؟

صفرزاده: بله، دقیقا، روش کار کشاورزی که بادام زمینی را برای برداشت محصول می کارد با روش کار کسی که قصد فراوری بذر دارد، کاملاً فرق دارد. مقدار مصرف کودی که در فراوری بذر استفاده می شود با فراوری محصول فرق می نماید، زمان برداشت این دو هم کلی با هم تفاوت دارد، نکته بعدی اینکه بادام زمینی که اکنون در گیلان کشت می شود، به صورت دیم کشت شده و اصلاً آبیاری نمی شود. ما (برای فراوری بذر) در یک زمان های خاص این بوته ها را آبیاری می کنیم صرفاً به این دلیل که کیفیت دانه فراوریی افزایش پیدا کند.

خبرنگاران: اکنون چه اندازه تحقیقات روی بذر بادام زمینی در کشور صورت می گیرد؟

صفرزاده: از طرف سازمان جهاد کشاورزی یا وزارت خانه هیچ آنالیز و تحقیقی روی بادام زمینی انجام نمی شود. نکته مهمی که باید به آن تأکید و توجه مسئولان را به آن جلب کنم اینکه حدود 120 سال از ورود بادام زمینی به ایران گذشته است؛ اما هنوز هیچ مرکز تحقیقاتی در این زمینه نداریم و خیلی کوشش نموده ام که در گیلان مرکز تحقیقات بادام زمینی را راه اندازی کنیم.

خبرنگاران: و این مرکز تحقیقات راه اندازی شد؟

صفرزاده: خیر! مسئولان همکاری لازم را نداشته اند؛ قول های داده شده هم محقق نشد. چنانچه همکاری لازم صورت گیرد و زمین مورد تقاضا واگذار شود، منفعت این مرکز تحقیقات برای منطقه خواهد بود. مثلاً اگر فراوری بذر راه بیفتد برای چند نفر اشتغال ایجاد خواهد شد و این بهترین فرصت برای استان گیلان است.

خبرنگاران: بنابراین با وجود نبودن مرکزی برای کار، این تحقیقات را انجام دادید؟

صفرزاده: بله، حدود دو هزار متر مربع زمین دارم که همه این تحقیقات و پژوهش ها را آنجا انجام می دهم. برای مثال همین خالص سازی بذرها را که انجام دادم، از پنج سال قبل فقط به دلیل علاقه ای که به بادام زمینی داشتم انجام دادم. بادام زمینی یک گیاه فوق العاده است.

خبرنگاران: برای آموزش کشاورزان چه اقدامی صورت گرفته است؟

صفرزاده: کشاورزی که مثلاً در زمینی 30 سال بادام زمینی فراوری می نماید در این مدت، آلودگی و بیماری زیادی در آن مزرعه گسترش پیدا نموده است؛ اما با این حال کشاورز آن زمین را حداقل برای یک سال هم که شده زیر کشت محصول دیگری نمی برد چون برایش صرف نمی نماید.

خودم برای کشاورزان کلاس آموزشی گذاشتم، به منطقه رفتم، کشاورزان استقبال می نمایند، خبرنگارانن هم به مرکز تحقیقات بادام زمینی احتیاج دارند؛ چراکه هنوز کسی حتی روش درست کود دهی، مبارزه با بیماری ها و زمان برداشت درست محصول بادام زمینی را نمی داند،کشاورزان بارها و بارها به همین دلیل به جهاد کشاورزی مراجعه می نمایند؛ اما خبرنگارانن هم کسی را برای آموزش ندارند.

خبرنگاران: کارشناس ندارند که آموزش دهند؟

صفرزاده: واقعاً ندارند! جهاد کشاورزی به من می گوید شما بیا! من هم قبول می کنم؛ اما تا چه زمانی بیایم و مجانی با خبرنگارانن همکاری کنم! با خود می گویم دینی به کشاورزان منطقه دارم که این دین را انجام داده و می دهم، اما از یک جایی به بعد سازمان جهاد کشاورزی باید هزینه آموزش ها را متقبل شود.

خبرنگاران: با دانشگاه آزاد اسلامی گیلان در این زمینه صحبتی نموده اید؟

صفرزاده: بله، بعد آمدم به دانشگاه گفتم که از قِبل این مرکز تحقیقات می توان این مقدار درآمدزایی داشت؛ اگر ما فقط دوره های آموزشی برای کشاورزان بگذاریم، چه در طول دوره رشد، چه بعد از برداشت بادام زمینی می توانیم درآمدزایی داشته باشیم.

خبرنگاران: چگونه می توانید درآمدزایی داشته باشید؟

صفرزاده: بعد از برداشت محصول بادام زمینی، کشاورزان باید یک سری کارهایی را انجام دهند که آلودگی خاک به تدریج کم شده و از بین برود؛ بنابراین اگر ما دوره های آموزشی برگزار کنیم، یک قسمت از آن طریق می توانیم درآمد داشته باشیم، اگر بخواهیم کودهای مخصوص بادام زمینی فراوری کنیم یک بخشی از این قسمت درآمد خواهیم داشت.

در بخش فراوری بذر هم می توانیم درآمدزایی داشته باشیم. اگر بتوانیم سیستم کشت مخلوط را در کشت بادام زمینی برای کشاورز تشریح کنیم، یعنی به جای اینکه فقط بادام زمینی بکارد، گیاهان دیگر همراه بادام زمینی بکارد که دوره رشد متفاوت داشته باشد، از آن طریق هم می توانیم یک درآمد دیگر داشته باشیم.

خبرنگاران: و سخن سرانجامی...

صفرزاده: محصول بادام زمینی به اندازه زیادی جای کار دارد و گیاه بکر و دست نخورده ای است. سال هاست فریاد می زنم اما... و این دیگر واقعاً برای من به آرزو تبدیل شده است!

4117/4062/

سلامئ . ممنون از شرحات وزحمات شما دکتر گرامی. امید که مسولان جهاد کشاورزی استان بلاخص آستانه اشرفیه دغدغه بیشتری برای خدمت به کشاورزان پیدا نمایندو از ظرفیت شما در جهت خدمت به کشوردر سال جهش فراوری شاید عوض شعارهمتی بخرج دهند. ممنون