عکاسی و موزه داری - وبسایت دانشجویی

اهمیت و نقش عکس و عکاسی در تمامی امور، بر هیچ کس پوشیده نیست، عکس و عکاسی زیر ساخت و وسیله ارتباطی بیشتر هنرهای تجسمی است و اگر بگوییم که مادر هنرهای تجسمی به شمار می رود، سخن گزافی نیست، چرا که بسکمک از هنرهای تجسمی، زاییده عکس هستند.

درست است که در متون و نوشتهها، تاریخ عکاسی امروزی را به قرون 17 و 18 میلادی نسبت می دهند و به ویژه پس از رنسانس و انقلاب فرهنگی اروپا در قرن 15 میلادی که تمامی هنرها رشد و نمو کردند و هم چنین موزه ها بعد از همین دوران بود که جایگاه واقعی خود را پیدا کردند و در قرن 16 میلادی اولین موزه رسمی جهان در انگلستان به نام آشمولین، ایجاد شد ولی به زعم نگارنده، تاریخ عکاسی را باید خیلی عقب تر برد و آن را باید در دوران پارینه سنگی و ماقبل تاریخ، جستجو کرد، به این دلیل که تصاویر حکاکی شده انسان های نخستین بر روی صخره ها، دیوار غارها و سنگواره ها که نمونه های آن در ایران و جهان کم نیستند، همانند مجموعه غارهای لاسکو در فرانسه و تصاویر حکاکی شده دوران ماقبل تاریخ در اقصی نقاط ایران، گویای این مطلب است که این تصاویر، همان عکسی بودند که قبل از حک شدن بر در و دیوار، بر ذهن آدمی نقش بسته و سپس به تصویر در می آمدند و باز هم امروزه به وسیله همین عکس و به زیباترین شکل ممکن توسط رسانه ای به نام عکس معرفی می شوند.

ریاضی دانان یونانی همچون ارسطو و اقلیدوس و موزی فیلسوف چینی، از نحوه کار کردن با دوربین سوزنی عکاسی، سخن گفته اند و آنتیمیوس ریاضیدان، در قرن ششم میلادی از تاریکخانه عکاسی استفاده کرده است، تا اینکه در سال 1757 میلادی که بستر رشد عکاسی فراهم شد، ژوزف فرانسوی در سال 1822 اولین تصویر را به نام خودش ثبت کرد و به طور کلی در سال 1839 عکاسی به صورت عمومی درآمد و سه سال بعد از آن به ایران ورود پیدا کرد.

اولین دستگاه های عکاسی در دوره قاجار از انگلیس و روسیه به ایران آمد و در دوره ناصرالدین شاه قاجارعکاسی رسمیت پیدا کرد و همانطور که نخستین موزه در ایران به دستور ناصرالدین شاه در بخشی از کاخ سلطنتی او (کاخ گلستان) ایجاد شد، نخستین عکاس خانه ایران هم در همین بنا، شکل گرفت.

ناصرالدین شاه از معدود حاکمان ایرانی بود که دارای ذوق و سلیقه هنری بود و او را می توان جزو نخستین عکاسان ایرانی قلمداد کرد، این جمله معروف او بود که خودم انداختم و وقتی عکس دیگری از خودش در کاخ صاحب قرانیه گرفت، زیر آن عکس نوشت، در نیاوران انداختم.

و جالب هست که این اماکن تاریخی هم اکنون، به صورت کاخ موزه برای بازدید عموم، در نظر گرفته شده است.

برای شناخت و اهمیت عکس، تنها کافی است به عکس معروف ادی آدامز اشاره کنیم، عکسی که ادی از رئیس پلیس سایگون در حال شلیک کردن به یک پارتیزان ویت گنگی می گیرد، جهان را تکان داد و این عکس تبدیل به نماد ضد جنگ شد و به سرانجام دادن این جنگ ظالمانه آمریکایی ها علیه ویتنام کمک کرد.

اگر ما امروز، با موزه های جهان آشنا می شویم در صورتی که از آنجا بازدید نداشتیم و راه سفر به شکل دیگری هموار شده، اگر سفر نرفتیم ولی بیشتر مکان های میراث فرهنگی و گردشگری را می شناسیم، اگر خاطرات مان کهنه شده و در یک قاب خاطره قرار گرفته، اگر در صندوقچه دل مان و خانه مان، محل امنی در نظر گرفتیم، اگر حس شادی و اندوه خودمان را بخواهیم به تصویر بکشیم، اگر تنها دوست تنهایی و دلخوشی ما بخواهد یک چیز باشد، اگر قصد ثبت لحظه های عاشقانه خودمان را داریم، اگر زبان از بیان مطلب قاصر باشد، اگر بخواهیم معنای زندگی را بهتر درک و ماندگار کنیم، اگر قصد داریم، لحظات غیر قابل تکرار را ثبت کنیم، اگر به دنبال دوست دوران تنهایی خودمان هستیم، اگر می خواهیم عمق احساس و عاطفه را ثبت کنیم و اگر می خواهیم جهان را تکان بدهیم، با عکس میسر است.

* رئیس گروه موزه های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی