کارل سیگن و پیش بینی سقوط تمدنی: وقتی حقیقت گم می شود، جامعه به خرافه و تاریکی بازمی شود - وبسایت دانشجویی

اما این نوشته ها را بی زمان و بی مکان بخوانید و حس شان کنید:

آیا تمدن ها همیشه در مسیر پیشرفت باقی می مانند؟

در طول تاریخ، اندیشمندان بسیاری کوشش نموده اند تا الگوهای تکرارشونده پیشرفت و سقوط تمدن ها را شناسایی نمایند. بعضی، مانند هگل (Hegel)، به این باور داشتند که حرکت تاریخ به طور طبیعی در جهت پیشرفت است و جوامع همیشه به سوی بهتر شدن می روند. اما در مقابل، ویکو (Vico)، فیلسوف ایتالیایی قرن هجدهم، نظریه ای متفاوت ارائه داد. او بر این باور بود که تمدن ها همان گونه که رشد می نمایند، پس از مدتی به اوج می رسند و سپس دچار سقوط و افول می شوند. از نظر ویکو، این فرآیند یک چرخه تکرارشونده است که بارها و بارها در تاریخ رخ داده است. او این روند را در عبارتی مشهور چنین خلاصه می نماید:

ابتدا، انسان ها درگیر احتیاج هستند، سپس به کارایی روی می آورند، پس از آن در پی راحتی می گردند، سپس لذت طلبی در اولویت قرار می گیرد، در ادامه، جامعه در تجمل و مصرف گرایی افراطی غرق می شود و در نهایت، عقلانیت از بین رفته و هر آنچه ساخته شده، نابود می شود.

این ایده که تمدن ها می توانند به دلایل مختلف دچار سقوط شوند، موضوعی است که در طول تاریخ بارها به وسیله متفکران مختلف آنالیز شده است. اما یک نکته مهم را باید در نظر گرفت: این نوع پیش بینی ها مانند پیش بینی های هواشناسی نیستند که بتوانند زمان دقیق یک رخداد را تعیین نمایند. بلکه این نظریه ها، قاعده هایی کلی درباره سازوکار رشد و سقوط تمدن ها ارائه می دهند. این به این معناست که نمی توان دقیقاً گفت که چه زمانی یا تحت چه شرایطی یک جامعه سقوط خواهد نمود، اما می توان الگوهایی را مشاهده کرد که نشان می دهد یک تمدن به سمت افول حرکت می نماید.

هشدار کارل سیگن درباره افول عقلانیت در آمریکا

کارل سیگن (Carl Sagan)، دانشمند و مروج برجسته علم، در سال 1995 در کتاب دنیای تسخیرشده به وسیله شیاطین (The Demon-Haunted World)، نگرانی عمیقی درباره آینده آمریکا مطرح نمود. او با مشاهده الگوهای فکری و اجتماعی در حال شکل گیری، هشدار داد که جامعه ای که در آن تفکر علمی و عقلانیت به حاشیه رانده شود، در نهایت به خرافه و جهل بازمی شود. سیگن نوشت:

نگران آینده آمریکایی هستم که در زمان بچه ها یا نوه هایم ممکن است چنین شود:

جامعه ای که در آن دیگر چیزی فراوری نمی شود و اقتصاد آن صرفاً بر خدمات و اطلاعات متکی است، درحالی که صنایع فراوریی به دیگر کشورها منتقل شده اند.

قدرت فناوری های بزرگ در اختیار گروهی اندک قرار می گیرد، و سیاستمداران دیگر توانایی درک مسائل علمی و فنی را ندارند.

مردم دیگر نمی توانند مسیر زندگی خود را با آگاهی انتخاب نمایند یا رهبرانشان را به چالش بکشند.

جامعه ای که در آن، مردم درحالی که کریستال های انرژی را در دست گرفته اند و مشغول طالع بینی هستند، دیگر قادر نیستند بین آنچه حس خوبی به آن ها می دهد و آنچه حقیقت دارد، تمایز قائل شوند.

و درنهایت، بی آنکه متوجه شوند، به سمت خرافات و تاریکی بازمی گردند.

این پیش بینی یک تحلیل تاریخی است، نه یک پیش بینی سیاسی خاص درباره یک دوره زمانی تعیین. سیگن مشاهده کرد که وقتی یک جامعه تفکر علمی را کنار می گذارد و به جای آن، به احساسات و باورهای غیرمنطقی روی می آورد، در مسیر سقوط قرار می گیرد.

او نمی گفت که این اتفاق قطعاً در یک بازه زمانی خاص رخ خواهد داد، بلکه می گفت که این یک روند تاریخی است که می تواند در هر جامعه ای که علم را نادیده بگیرد، اتفاق بیفتد. بنابراین، این پیش بینی را نباید به یک رویداد سیاسی خاص ارتباط داد، بلکه باید آن را به عنوان یک هشدار کلی برای جامعه در نظر گرفت.

رسانه های سطحی و تضعیف آگاهی عمومی

سیگن معتقد بود که افول عقلانیت و تفکر علمی، با تغییرات در رسانه ها و نحوه انتقال اطلاعات گره خورده است. او نوشت:

نشانه های این زوال را می توان در موارد زیر دید:

• کاهش محتوای علمی در رسانه های جریان اصلی
• تبدیل اخبار به کلیپ های 30 ثانیه ای (که حالا به 10 ثانیه یا کمتر کاهش یافته)
• تمرکز بر برنامه هایی که بر اساس پایین ترین سطح شعور عمومی ساخته می شوند
• ترویج شبه علم و خرافات
• و از همه بدتر، افتخار کردن به نادانی.

سیگن باور داشت که اگر دانش عمومی مردم درباره علم کاهش پیدا کند، افراد نمی توانند اطلاعات درست را از نادرست تشخیص دهند. او هشدار داد که اگر مردم درک درستی از مسائل علمی نداشته باشند، آسان تر فریب می خورند، تبلیغات نادرست را باور می نمایند و نمی توانند از حقوق خود دفاع نمایند.

علم، تنها راه مقابله با این سقوط

کارل سیگن بر این باور بود که تنها راه جلوگیری از سقوط جامعه به خرافات و نادانی، آموزش علم و توسعه تفکر انتقادی است. به همین علت، او بخش بزرگی از زندگی خود را صرف نوشتن کتاب های علمی و ساخت برنامه هایی مانند کیهان (Cosmos) کرد. او تأکید داشت که علم فقط یک مجموعه از اطلاعات نیست، بلکه یک روش تفکر است.

ما تمدنی ساخته ایم که بنیان آن به شدت به علم و فناوری وابسته است، اما در عین حال، تقریباً هیچ کس آن را درک نمی نماید.

این ترکیب از جهل و قدرت، فرمولی برای فاجعه است.

شاید بتوان مدتی با آن کنار آمد، اما خاتمه، این ترکیب همه چیز را درهم خواهد شکست.

سیگن معتقد بود که اگر جامعه ای بخواهد آینده ای روشن داشته باشد، باید:

✅ تفکر علمی را در مدارس و دانشگاه ها تقویت کند

✅ رسانه ها را تشویق به ارائه محتوای علمی و آموزشی کند

✅ به مردم آموزش دهد که چگونه اخبار جعلی و اطلاعات نادرست را تشخیص دهند

آیا پیش بینی های سیگن تحقق یافته اند؟

امروزه بسیاری بر این باورند که پیش بینی های سیگن درباره افول عقلانیت و توسعه خرافات، بیش از آنچه تصور می شد، دقیق بوده است. بعضی از محققان معتقدند که ترویج اطلاعات نادرست در فضای مجازی، کاهش آگاهی عمومی درباره علم، و توسعه شبه علم، همه نشان دهنده تحقق این هشدارهاست.

بااین حال، این به این معنا نیست که ما محکوم به سقوط هستیم. همان طور که سیگن باور داشت، آینده یک جامعه بستگی به تصمیم های جمعی مردم آن دارد. او امید داشت که با کوشش در مسیر آموزش علمی، بتوان این روند را متوقف کرد.

منبع

نوشته های مرتبط:

پیامی که به فارسی برای فرازمینی ها ارسال شد! سلام به زبان فارسی با کاوشگر فضایی ویجر: درود بر ساکنین ماورای آسمان ها + شهر سعدی

زمین، این نقطه رنگ پریده آبی

کارل سیگن و عاشقی اش در تابستان 1977 - داستان صفحه طلایی ویجرها

در زادروز کارل ساگان، فیلم تماس یا contact را ببینید!

پیشنهاد کتاب نقطه آبی کمرنگ به مناسبت زادروز کارل سیگن

رمان تماس نوشته کارل سیگن - معرفی و آنالیز

کارل سیگن ستاره شناس، اخترفیزیکدان، کیهان شناس، نویسنده و مرج دانش آمریکایی