چگونه آلودگی هوا شهرها را فرا می گیرد؟ - وبسایت دانشجویی

فاطمه قنبری در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به اهمیت هوای پاک برای حیات انسان و همه موجودات، اظهار کرد: انسان بدون هوا بیش از چند دقیقه قادر به ادامه حیات نیست لذا پاکی هوا هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی ارتباط مستقیم با حیات انسان و سایر موجودات زنده دارد.

وی اضافه نمود: افزایش فرایند شهرنشینی و توسعه صنعتی و به تبع آن استفاده حدبیشتری از منابع سبب شده که به ویژه در شهرهای عظیم و صنعتی در معرض انواع مختلفی از آلاینده های هوا قرار گیریم.

این دکترای محیط زیست، با بیان اینکه ترکیبات آلاینده هوا علاوه بر تخریب محیط زیست سلامت انسان را با خطرات جدی روبرو نموده است، گفت: این آلاینده ها شامل تمامی ترکیبات شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و رادیولوژیکی در غلظت های تعیین هستند لذا هر کدام از این ترکیبات براساس منشا فراوری، غلظت و زمان روبروه می توانند اثرات متفاوتی را بر روی سلامت انسان ایجاد نمایند.

قنبری، احتراق سوخت های فسیلی در صنایع، انواع نیروگاه ها، منازل مسکونی، وسایل نقلیه و... را منشا اصلی فراوری آلاینده های هوا دانست و توضیح داد: ترکیبات گوگردی، ترکیبات نیتروژن ، ترکیبات کربن، ذرات(PMs) و فلزات سنگین و همه ترکیبات ثانویه ای که در اثر واکنش در جو به وجود می آیند، از جمله این آلاینده ها هستند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بیشتر شهرهای عظیم و صنعتی کشور با معضل آلودگی هوا رو به رو هستند، مطرح کرد: آلاینده ها شرایط زندگی شهفرایندان را دچار اختلال نموده و شرایط هوای شهرها را در حالت ناسالم و حتی بحرانی قرار داده است، اما این شرایط را نمی توان ناشی از یک امر دانست و عمدتا به دلایل متعددی رخ می دهد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، جانمایی نادرست صنایع آلاینده، نقص در سیستم حمل و نقل عمومی، استفاده بیش از حد از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از سوخت های فسیلی به عنوان منبع اصلی انرژی، توسعه شهرها بدون توجه به برنامه های آمایش سرزمین و ارزیابی توان سرزمین و از بین رفتن سطح وسیعی از پوشش گیاهی را بعضی از دلایل آلودگی هوای شهرهای کشور دانست.

وی با بیان اینکه پدیده اینورژن یا وارونگی دمایی نیز در افزایش آلودگی هوا در بعضی از شهرهای کشور نقش مهمی دارد، اظهار کرد: پدیده وارونگی دمایی که عمدتا در زمستان و به دنبال شبی صاف اتفاق می افتد، حالت بسیار پایداری به وجود می آورد که موجب می گردد ترکیبات آلاینده در آن ناحیه به صورت پایدار باقی مانده و پراکنده نشوند؛ در چنین شرایطی به علت پایداری زیاد، شدت آلودگی به مراتب افزایش پیدا می نماید.

قنبری، پدیده وارونگی دمایی در فصل زمستان را در بیشتر موارد عامل اصلی تشدید آلودگی هوا به ویژه در شهری مانند تهران دانست و یادآور شد: استفاده از بنزین و گازوییل با کیفیت نامناسب یکی از دلایل مهم این شرایط است، زیرا حدود 80 درصد از ترکیبات آلاینده هوای شهری مانند تهران از وسایط نقلیه انتشار پیدا می نماید.

این دکترای محیط زیست، با بیان اینکه در سال های اخیر به تعداد شهرهای آلوده دارای شرایط ناسالم اضافه نموده شده است، اعلام نمود: به نظر می رسد که معضل آلودگی هوا در شهرهای دیگر نیز فراگیر گردد.

قنبری ادامه داد: برای داشتن شهری با هوای مطلوب نیازمند مطالعات گسترده و برنامه ریزهای استراتژیک هستیم، اما منطقی است تا با آنالیز عوامل ایجاد آلودگی هوا و ارائه راه حلهای پیشگیرانه مانع از بروز شرایط حاد و بحرانی بیشتری باشیم.

وی با آنالیز شواهد و تجربیات مربوط به شهرهای آلوده ایران، افزود: ترکیبات منتشره از وسایل نقلیه عامل مهمی در شرایط هوای شهرها محسوب می شوند، زیرا در بیشتر شهرها سیستم حمل و نقل عمومی به دلیل مستهلک بودن ناوگان، ناکافی بودن آنها و عدم وجود زیرساخت های مناسب دارای ضعف عمده هستند؛ بنابراین تمایل به استفاده از وسایل نقلیه شخصی تک سرنشین افزایش پیدا می نماید که بسیاری از این وسایط نیز فرسوده و خارج از رده هستند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، با اشاره به تاثیر استفاده از بنزین و گازوییل بی کیفیت در افزایش آلودگی هوا، مطرح کرد: ارتقای شرایط سیستم حمل و نقل نقل عمومی براساس استانداردهای ملی و بین المللی به همراه ترویج فرهنگ استفاده از وسایط نقلیه همگانی از جمله راه حلهایی است که می تواند موجب جلوگیری از ازدیاد آلودگی هوا در سایر شهرها باشد. همچنین ایجاد مسیرهای مناسب دوچرخه سواری و ترویج استفاده از دوچرخه تا حدی در این امر موثر هستند.

قنبری، با بیان اینکه ساخت و سازهای بی رویه خارج از چارچوب و غیرقانونی در شهرها نیز می تواند جریان جابجایی افقی هوا را از بین برده و توان خودپالایی هوای شهر را دچار اختلال کند، گفت: در این زمینه مدیریت شهری باید با ایستادگی بر روی آیین نامه ها و مقررات موجود مانع از گسترش ساخت وسازهای بی رویه و بلندمرتبه سازی های خارج از ظرفیت در شهر گردد تا در آینده از احتمال بروز آلودگی هوا جلوگیری کنیم.

وی پوشش گیاهی هر شهر را یک عامل مهم در تعدیل هوا دانست و توضیح داد: متاسفانه امروزه توجه به پوشش گیاهی و فضای سبز به ویژه در طراحی بسیاری از شهرها نادیده گرفته می گردد، اما مطالعات بسیاری نشان دادند که گیاهان به ویژه درختان پهن برگ بعضی از گازهای آلاینده را جذب می نمایند و در تغییرات میکروکلیمایی منطقه تاثیر به سزایی دارند.

این دکترای محیط زیست تاکید نمود: کاشت گیاهان متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه نیز می تواند یک راه حل مناسب در جهت بهبود هوای شهر و حفظ استاندارهای شهری باشد.