مشخص نمی میرد تا ادب فارسی زنده است - وبسایت دانشجویی

وی از کودکی یتیم بود و از نعمت داشتن پدر و مادر محروم شد اما با سخت کوشی به جایگاه والایی در فرهنگ و ادب فارسی رسید. استاد مشخص در زندگی خود کارهای بزرگی انجام داده و خدمات قابل توجهی به فرهنگ و ادبیات ایران ارائه کرد اما مهم ترین خدمت او تهیه فرهنگ نامه مشخص است. وی در فرهنگ نامه خود بیش از 200 هزار لغت از زبان های بیگانه گردآوری نموده است. فرهنگ فارسی مشخص در شش جلد با کوشش بسیار استاد مشخص تهیه شد که چهار جلد این فرهنگ مربوط به لغات، یک جلد ترکیبات و یک جلد نیز درباره اعلامات است که کاری بس بزرگ بوده است. فرهنگ نامه مشخص دارای ویژگی های منحصربه فردی است که باب تازه ای در فرهنگ نامه نویسی ایران ایجاد کرد.

مشخص عاشق و شیفته دانش بود، مردی مهربان و صمیمی و اولین کسی که به اذعان دکتر صفا تدریس متن های فارسی را از صورت مبتذل سابق بیرون آورد و به معنی کردن لغت های مشکل متن و توضیح مفهوم جمله قانع نشد؛ بلکه آن را با اصول زبان شناسی و لغت شناسی و دستور زبان و اصول علمی امروزی همراه کرد.

به گفته همایی، از نظر علمی مشخص دو صفت داشت. یکی آنکه دماغی گیرنده داشت و اگر در مجلسی سخنی گفته می شد، گاه ممکن بود آدمی تصور کند که این سخن در میان هیاهوی حاضران و غلغله مجلس و کسانی که اهلیت آن را نداشتند به هدر رفته است دوم اینکه وی خوب می دانست هر مطلب را از کجا بیاورد و در کجا به جمع آوری آن بپردازد. به همین سبب در کار تحقیق و جمع آوری مدارک و اسناد آن بسیار پیروز بود.

شاید نخستین استادی که راه و رسم یادداشت برداشتن و جمع آوری اسناد و آیین تحقیق در مسائل ادبی و لغوی را به دانشجویان رشته ادبیات فارسی آموخت او باشد.

به عقیده وی مهمترین کاری که برای حفظ و بقای ادب فارسی باید انجام داد، نشر و بهره برداری صحیح از آن است. مشخص گرایشی به تحول شعر فارسی داشته است و با وجود گرایش به متون کلاسیک از ادبیات معاصر نیز غافل نبود. وی شعر نو را یک پدیده بسیار باارزش می دانست و افسانه نیما را بسیار دوست داشت.

دکتر مشخص دستی هم بر تصحیح کتب داشته که از مهم ترین آنها می توان به چهار مقاله تألیف نظامی عروضی سمرقندی، جامع الحکمتین تألیف ناصرخسرو، توضیح قصیده ابوالهیثم و... اشاره نمود. ترجمه و مقاله هم از دیگر فعالیت های ادبی پدیدآورنده فرهنگ مشخص است که در مجموع باعث شد نشان درجه سوم علمی در سال1316، نشان درجه دوم علمی در سال1321، نشان درجه دوم سپاس در سال1327 و نشان عالی هنر و ادب از طرف دولت فرانسه در سال1340 به استاد مشخص اهدا گردد.

13 تیر 1350، مشخص در 57 سالگی بر اثر سکته قلبی پس از چندین ماه بیهوشی درگذشت و زبان و ادب فارسی هنوز داغدار محقق و استاد بزرگی است که کاش بیشتر می ماند:

هیچ کس نیست که از مرگ تو گریان نگردد

هیچ دل نیست که از داغ تو بریان نگردد

هیچ کس نیست کزین درد گریبان ندرد

هیچ کس نیست کزین سوگ پریشان نگردد