شاهرخ جمع همه بدمن های سینمای ایران است - وبسایت دانشجویی

ضدقهرمانی که اگر در داستان درست پرداخته شود، در ذهن مخاطب جایگاهی کاملا تثبیت شده و مختص به خود پیدا می کند.

در سینمای ایران یکی از مصادیق بازیگرانی که ماندگاری شان را مدیون نقش های متفاوت و ضدقهرمان هایی پرقوام و جاندار هستند، بهرنگ علوی است.

علوی که از نوجوانی تئاتر را به شکل حرفه ای کار می کرد، هرگاه فرصت بازی جلوی دوربین را یافت از پس آن به خوبی برآمد، تا جایی که در سی و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر نامزد نقش مکمل بازیگری مرد برای فیلم دربند شد و همچنین در جشن حافظ هم نامزد بهترین بازیگر تلویزیونی سریال هشت و نیم دقیقه بود.

همه اینها بهانه ای است برای گفت وگو با بهرنگ علوی که به قول خودش منفورترین نقش تاریخ سینمای ایران را در فیلم گیج گاه به کارگردانی عادل تبریزی بازی کرده است؛ صحبتی که دریچه ای شد برای پرسیدن از حال و هوای جشنواره فیلم فجر امسال که اصلا همین برگزاریش در این شرایط کرونایی سر و صدای خیلی ها را بلند کرده است.

از شروع همکاری و پیشنهاد بازی و مواجهه با نقش شاهرخ، روی کاغذ بگویید.

سال گذشته، قبل از همه گیری کرونا بود که فیلمنامه گیج گاه را مطالعه کردم. قصه عجیب، جالب و پرریسکی داشت که من را شگفت زده کرد.

پرریسک از چه نظر؟

از این نظر که تهیه کنندگان امروزی، معمولا فیلمنامه هایی را برای ساخت می پذیرند که به نوعی خیال شان از بابت بازگشت سرمایه راحت باشد، اما از طرفی دیگر اگر ریسکی که می کنند جواب دهد اتفاق بسیار خوبی می افتد، مثل خیلی از فیلم ها که با ریسک ساخته شد، اما نتیجه کار به نحوی شد که در تاریخ سینما ماندگار ماند.

گویا فیلم فضایی نوستالژیک دارد.

گیج گاه در دهه 70می گذرد، اما به معنای واقعی نوستالژیک نیست. به قول خود عادل تبریزی، کارگردان عزیزمان گیج گاه نوستالژیک نیست، حالی دیگر است. در این فیلم تمام کاراکترها به نوعی شیرین هستند و رگه هایی از طنز دارند به جز من که نقشی کاملا جدی است.

شخصیت جدی شاهرخ دارای چه ویژگی هایی بود که بازی در آن را پذیرفتید؟

شاهرخ شخصیت متفاوتی بود که جایش در کارنامه کاری ام خالی بود. نماد و سمبل تمام بدمن ها و نقش های منفی تاریخ سینمای ایران. به قدری منفی که اگر بعدها به شما بگویند در تاریخ سینمای ایران یک بدمن به معنای واقعی کلمه مثال بزن، نام شاهرخ را می برید. پر واضح است در هر دهه از سینمای ایران به صورت تیپیکال فرم بدمن ها مشخص است. هر کدام ویژگی های بصری و فیزیکی خاص خودشان را داشتند و ما طی همفکری که با عادل تبریزی داشتیم، از همان روز اول تمام کاراکترهای منفی سینمای ایران را در چرخ گوشتی ریختیم و نتیجه اش شد شاهرخ.

ارتباط برقرار کردن با این شخصیت به غایت منفور سخت نبود؟

نه، در بازیگری هیچ چیز برای من سخت نیست. کارنامه کاری ام گویای آن است که نقش های متفاوت و چالش برانگیز را دوست دارم و شاید به همین دلیل است که خیلی پرکار نیستم. آنچه مشخص است، این که نویسندگان ما نقش های منفی را چالش برانگیزتر می نویسند و برای بازیگر جذاب است که خودش را در چالش بیشتری محک بزند. در فیلمنامه پرریسک گیج گاه، من پرریسک ترین نقش را بازی کردم؛ نقشی که بار منفی قصه را به دوش می کشد، اما بیننده خیلی هم از او بدش نمی آید.

به هر حال بازی در نقش های آزاردهنده بعضا تبعات سختی هم دارد. بسیاری از بازیگران نمی توانند سلامت جسمی و روحی خود را هنگام ایفای نقش های شرورانه حفظ کنند و البته در مقابل، بعضی دیگر در این مهم عملکرد خوبی دارند. شما چطور، سلامت جسمی و روحی تان تحت تاثیر این نقش قرار نگرفت؟

به لحاظ جسمی زد و خوردهایی که این نقش داشت، من و بازیگر مقابلم را دچار آسیب های فیزیکی کرد اما به لحاظ روحی از بازی در این نقش با تمام وجودم لذت بردم. به این خاطر که من با دیدن فیلم هایی از جنس گیج گاه و با دیدن نقش هایی از جنس شاهرخ عاشق سینما شدم.

با بازی در این نقش نگران بازخورد منفی یا حرف ناشایست بعضی از مخاطبان به خصوص در فضای مجازی نشدید؟

به هیچ وجه. من به عنوان یک بازیگر زمانی نگران می شوم که نتوانم نقش منفی را تمام و کمال منفی دربیاورم. اتفاقا زمانی خستگی از تن من در می رود که بابت نقش منفی بازخوردهای عجیب و غریب ببینم. عجیب و غریب از این جهت که حس کنم مخاطب من را در آن نقش منفی کاملا باور کرده. این یعنی من کارم را به قدری درست انجام داده ام که حال مخاطبم را دگرگون کرده و این خیلی زیباست.

در سینما و تلویزیون ایران معمولا اگر هنرپیشه ای مثلا در ژانر کمدی یا تراژدی یا... محبوب شود، دوست دارد آن را دوباره تکرار کند، چون مردم او را با آن نقش پذیرفتند و نگرانند اگر نقش های دیگری قبول کنند ممکن است مخاطبان آن را نپذیرند. شما چطور باتوجه به کارنامه کاری تان نگران نیستید کلا در نقش های منفی تعریف شوید؟

این نکته را به هوش مخاطب و فیلمسازان بعدی می سپارم. اگر فیلمسازی این نقش من را ببیند و دوباره و دوباره من را برای همین نقش بخواهد یعنی به قابلیت ها و توانایی های من در بازیگری اعتماد نکرده. او خیلی راحت با خودش می گوید: بهرنگ علوی در این نقش خودش را ثابت کرده، پس من چرا دنبال گزینه های دیگر بگردم. خب، چنین کارگردانی جسور نیست و انتخاب من برای بازی کار با فیلمسازان جسور است. می خواهد فیلم اولش باشد یا فیلم صدم. جسور بودنش موفقش می کند. بله، شما درست می گویید. در این سینما اگر نقش یک دزد خوب را بازی کنید تا ابد نقش دزد را به شما پیشنهاد می دهند. این تکرار برای بازیگر و فیلمساز چه دستاورد لذت بخشی دارد؟! چرا ریسک نمی کنید؟! عادل تبریزی به عنوان یک کارگردان جوان در گیج گاه، نقش تیپیکالی به من پیشنهاد کرد که اصلا در رده سنی من نبود. در اینجا حدودا 15سال بزرگ تر از سن اصلی خودم را بازی کردم و فارغ از بقیه ویژگی های فیلم، همین نکته هم برایم بسیار جذاب بود.

اصلا همین حضور در فیلم یک کارگردان فیلم اولی ریسک بالایی می طلبید.

شما به فهرست بازیگران و عوامل فیلم گیج گاه نگاه کنید. استاد جمشید هاشم پور، حامد بهداد، باران کوثری، سروش صحت و باقی دوستان چرا باید ریسک کنند و در فیلم یک جوان تازه کار بازی کنند؟ به جرات می گویم چون عادل کارگردانی فوق العاده است و خاطرم هست حتی یک بار به او گفتم: تو مجنون سینما هستی. فیلمنامه این فیلم به قدری جدید و خود عادل به قدری حرفه ای بود که نمی شد به او نه گفت. اطمینان دارم گیج گاه، شبیه هیچ کدام از فیلم های حاضر در جشنواره فجر امسال نیست و متفاوت ترین فیلم است.

بازی کردن در کنار بازیگران بزرگی چون جمشید هاشم پور، حامد بهداد، باران کوثری و... چطور بود؟

استاد هاشم پور، تمام رویای بازیگری من در کودکی بودند. پدر من عاشق سینما بود و در کودکی من را زیاد به سینما می برد و اصلا یکی از دلایلی که من عاشق سینما شدم همین بود که خیلی همراه پدرم به سینما می رفتم. در دهه60 زوج سوپراستار سینمای ما جمشید هاشم پور و فرامرز قریبیان بودند و من با عشق تمام کارهایشان را روی پرده بزرگ سینما دنبال می کردم. از همان روزها تا امروز آرزوی بازی کردن روبه روی ایشان را داشتم.

و بالاخره به آرزویتان رسیدید؟

نه، آن طور که دلم می خواست. درست است که هر دو در گیج گاه و همچنین فیلم ژن خوک بازی کردیم، اما من در هیچ کدام از این فیلم ها نتوانستم با استاد هاشم پور در یک قاب مشترک قرار بگیرم. تنها کاری که در گیج گاه از دستم برآمد، این بود که از عادل تبریزی خواهش کنم روزهایی که آقای هاشم پور بازی دارند و من بازی ندارم، من را هم آفیش کند که من فقط در پشت صحنه بنشینم و بازی ایشان را ببینم.

بهتر نبود به ایشان می گفتید یک سکانس مشترک با آقای هاشم پور برایتان بنویسند؟

قصه گیج گاه طوری است که نمی توانیم باهم رو در رو شویم.

از تجربه بازی در کنار دیگر همکارانتان می گفتید.

حامد بهداد دوست قدیمی من است و سال ها بود به هم می گفتیم ما بالاخره باید با هم کار کنیم. قرار بود در فیلم سد معبر با هم همبازی شویم که من سر سریال هشت و نیم دقیقه رفتم و محسن کیایی عزیز به جای من در این فیلم رفت تا بالاخره گذشت و در این فیلم بعد از سال ها به خواسته مان رسیدیم و رو در روی هم بازی کردیم. بسیار کیف کردم، حامد خیلی پرانرژی و با انگیزه است و به نظرم هنوز استعدادهای شگرف او آن طور که باید کشف نشده. از سوی دیگر باران کوثری بسیار مهربان و بامعرفت است و از لحظه ای که وارد صحنه می شد با انرژی زیادی که داشت انرژی تمام بچه های گروه را هم بالا می برد. همچنین تمام دوستانی که در این فیلم کنارشان بازی کردم، همگی در نوع خود عالی بودند. اتفاقا یکی از ویژگی های این فیلم دعوت به همکاری از یک سری بازیگران فراموش شده تاریخ سینما چون حسن رضایی، رضا صفایی پور و... بود که به نظرم حضورشان اساسا برکت این فیلم است.

گیج گاه فیلمی است که دغدغه ها و سوژه های اجتماعی بسیار پررنگی دارد. می توانیم این طور بگوییم که بهرنگ علوی در طول سال ها بازیگری علاقه اش به مسائل اجتماعی بیشتر شده یا این تغییرات روالی است که طبیعتا هر هنرمندی طی می کند؟

همان طور که می دانید سینمای ما فقر ژانر دارد. مجموع فیلم هایی که امسال در سینما ساخته شده در نظر بگیرید، چند ژانر می بینید؟ نهایتا سه ژانر اجتماعی، کمدی و دفاع مقدس. من بازیگر سختگیری نیستم و فقط در بین گزینه های موجود انتخاب می کنم و انتخاب های ما محدود است. کدام بازیگر از پرکاری بدش می آید، اما وقتی در باند کسی نیستم بالاجبار لاک پشتی حرکت می کنم. من سال 91 با اولین کار جدی سینمایی ام دربند، نامزد سیمرغ جشنواره شدم، اما سال بعد از آن کار نکردم. چون هر نقشی که به من پیشنهاد شد شبیه شخصیت بهرنگ در فیلم دربند بود. می خواهم بگویم به هر قیمتی بازی نمی کنم. آن سال را کار نکردم و دو سال بعد با تجربه جدید لانتوری، امکان مینا و مرگ ماهی به جشنواره آمدم.

امسال سیمرغ می گیرید؟

(می خندد) پیش بینی من برای هر سال سیمرغ دریافت است، حتی سال هایی که فیلم هم در جشنواره ندارم؛ اما در مورد فیلم گیج گاه باید بگویم که با توجه به فضای خاصی که دارد، فکر می کنم رضایت خاطر مردم و منتقدان را فراهم کند. امیدوارم هر فیلمی که در این دوره از جشنواره شایسته است، به حقش برسد و در نهایت به رای داوری هر آنچه باشد احترام می گذارم. چون داوری کار بسیار مسئله ای است و فارغ از بحث سلیقه ای بودنش معیارهای پیچیده ای هم در انتخاب فیلم دخیل است. به خصوص امسال که سختگیری هم بیشتر بود. هر سال در بخش سودای سیمرغ 22 فیلم حاضر بودند، اما امسال 16فیلم است که البته از نظر من در سال تعطیلی سینما می شد تعداد فیلم ها بیشتر از این هم باشد.

اشاره خوبی کردید، با توجه به شرایط کرونایی امسال، خیلی ها معتقدند اصلا برگزاری جشنواره دلایل غیرسینمایی دارد و پیش بینی می کنند میزان تولیدات سینمایی و کیفیت برگزاری جشنواره امسال عملا حاصلی برای سینما نخواهدداشت. شما چطور فکر می کنید؟ آیا بهتر نبود این دوره از جشنواره را برای شش ماه یا یک سال به تعویق می انداختند تا با کیفیت بهتری برگزار شود؟

نباید چراغ سینما خاموش شود. چه کسی می داند شش ماه یا یک سال دیگر شرایط کرونا به چه صورت درخواهد آمد؟ جشنواره فیلم فجر، تنها جشنواره رسمی و ملی است و هر سال بالاخره بهانه ای پیش می آید برگزاری آن لغو شود! این که نمی شود. در این 10روز برای ما فرصت تماشای کارهای همکارمان به وجود می آید، ارتباطات کاری بالا می رود و چرخه اقتصادی سینما رونق بیشتری می گیرد. امسال هم مثل هر سال، دلم می خواهد در جشنواره فجر یک غافلگیری ببینم. طی این سال ها جوان های زیادی در حوزه های فیلمسازی، بازیگری، فیلمبرداری و... باعث غافلگیری مخاطب شدند و امیدوارم امسال هم شاهد چنین رویدادی باشیم.

ساناز قنبری - سینما / روزنامه خبرنگاران